Kopla Zaharrak

Hurrengo egunetan, kantuei buruz arituko naiz hizketan, zehazkiago esateko, kopla zaharrak, baladak eta sehaska kantak azaltzen saiatuko naiz, ahozko eta idatziko tradizioan arrasto nabarmena utzi baitute.

Gaurkoan, kopla zaharrak zer diren azaltzeari ekingo diogu.

Kopla zaharrak euskal literaturan garrantzia handia dute. Usadio zaharretan oinarritzen dira eta funtzio soziala dute, hainbat ospakizunetan abesten baitira, hala nola, Santa Ageda egunean, Olentzero egunean, Gabon zaharretan…

Gaur egun, kopla zaharrak buruz ikasten dira, eta buruz ikasi ondoren abesten dira. antzina, ordea, momentuan bertan sortzen ziren, abesteko momentuan, hau da, bat-batean asmatutakoak izaten ziren, inprobisatuak.

Zenbait ezaugarri dituzte koplek:

- Formula bat jarraitzen da: Hasiera batean agurra agertzen da. Ospatzeko egunari edo Santuari aipamena egiten zaio.

- naturari erreferentzia ugari egiten zaizkio.

- 4 bertso- lerro izaten dituzte.

- Azken bi bertso lerroetan agertzen da eduki garrantzitsuena

Adibide bezala, eskolan,  Igorreko Inazio Zubizarreta eskolan, urtero- urtero abesten genuen Santa Ageda koplaren bertsioarekin uzten zaituztet. Horrez gain, “Igiriñauko Artzainak” kopla ere jarriko dizuet, herritar batek abestu didana:

SANTA AGEDA

Aintzaldu daigun Agate Deuna
bihar da Deun Agate
etxe honetan zorion hutsa
betiko euko ahal dabe.

Zorion etxe hontako denoi
oles egitera gatoz,
aterik ate ohitura zaharrak
aurten berritzeko asmoz.

Igorreko eskolatik hona
gatoz zuei kantatzera,
Agate Deunak ekarri gaitu
zuen etxeko atera.

IPIÑABURU LEKU ALTUAN

Ipiñaburuko leku altuan

Undurragaren buruan,

Ikazginagaz ezkontzen danak

Ez dau zentsurik buruan.

Atzo goizean prebentau eta

Gaur naroazu absora

Leku txarrean egineko egurrak

Aterazoten bidera.

Harezpe batean ezarri eta

negarra far-far altzora,

Abadearen lapikotxoa

Etorri jatan gogora.

Abadearen lapikotxoa

Txikerra baina gozoa

Ikazginaren lapikotxoa

Handia baina harroa.